Aflevering 23: de kat van Schrödinger

Binnentreden in de vrijmetselarij doet men op een welgedefinieerd moment, zoals ik heb toegelicht aan het begin van mijn Mijmeringen. Uittreden daarentegen is minder scherp afgelijnd. Op 22 maart 2023 stuurde ik aan de voorzitter van La Parfaite Amitié (cc: aan de RGLB) het volgende

V.M.

À l’instar des cardinaux, j’ai décidé de me retirer de l’Orde maintenant que j’ai 75 ans. J’y suis entré en 1979, et j’ai présenté un dernier morceau d’architecture en 2020. Entretemps, j’ai fondé une loge et un chapitre; j’ai écrit 6 brochures maçonniques, 14 articles dans Acta Macionica (dont un a été traduit et publié par Quatuor Coronati Heidelberg) et 3 dans Transactions of The Quatuor Coronati Lodge (dont un a été couronné par Quatuor Coronati Londres); last but not least, j’ai fabriqué une chanson maçonnique en Latin qu’on retrouve dans le Musée Virtuel de la Musique Maçonnique. Cela devrait suffire.

Je remercie de tout cœur la Param qui a bien voulu m’acceuillir à une époque où j’en avais grand besoin. Certains pourraient se souvenir de mon morceau d’architecture Maçonnerie = Géométrie, qui a constitué le numéro d’octobre 2007 des Cahiers de La Parfaite Amitié. 

Avec mes salutations fraternelles

V. Triol 

Hiermee zette ik een punt achter mijn al jaren lang sluimerend bestaan als vrijmetselaar. Ik had heel mijn maçonnieke bibliotheek al weggeschonken aan Acacia, mijn vroegere GO-werkplaats, en was daarvoor beloond met twee flessen akvavit.

 Mijn laatste publiek optreden, waar ik in mijn schrijven naar verwijs, was in de Gentse loge Fides et Amor. Ik had daar een vriend en sympathisant zitten die er mij wou binnenloodsen, en die mij garandeerde dat ik mij daar zeer thuis zou voelen. Helaas heb ik dat niet mogen meemaken. Mijn vriend is plots overleden, en toen ik mij dan maar zelf schriftelijk aandiende botste ik eerst op maandenlang stilzwijgen (zoals al eerder opgemerkt, elementaire beleefdheid behoort niet tot de maçonnieke deugden) en, na enig aandringen, op de mededeling dat het niet de moeite was mijn aanvraag aan de loge voor te leggen. De voorzitter beriep zich hiervoor op het feit dat mijn lidmaatschap louter virtueel zou zijn. Dat is waar, maar niet relevant, want alle loges hebben papieren leden. De maçonnieke roddelmachine zal wel weer gerateld hebben! Zo komt het dus dat mijn prachtstuk

meteen ook mijn zwanenzang was. (Overigens is Fides et Amor de enige loge waar ik ooit als spreker heb moeten betalen voor mijn eten.)

Op 11 april 2023 kreeg ik van La Parfaite Amitié het volgende hartelijk schrijven terug:

Mon Très Cher V,

Nous avons bien acté ta démission mais elle ne prend cours qu’après le 1er janvier 2023 alors que nos obligations à l’égard de Domus et de la GLRB sont calculées en fonction des membres de la Loge au premier semestre.

Ce n’est qu’au deuxième semestre que la Parfaite Amitié pourra recalculer ses obligations en tenant compte de cette démission. Aussi, nous te saurions grés de bien vouloir verser une demi-cotisation, à savoir la somme de xxx euros sur le compte xxx. Attention, c’est un nouveau compte. 

Avec nos fraternelles salutations.

X.Y., Trésorier 

Hier moet ik toch eens over nadenken. Men is maar vrijmetselaar zolang men tot een loge behoort. Als ik betaal, dan is alles duidelijk: ik ben lid tot het tweede semester van 2023 begint. Maar als ik niét betaal? Per 1 juli word ik dan geschrapt, geen probleem, want dat was de bedoeling. Maar zolang ik zou kunnen betalen weet niemand of ik vandaag de dag lid ben of niet. Mijn huidige status zal maar duidelijk worden door een toekomstige waarneming, namelijk het al dan niet overmaken van een bepaald bedrag. Hiermee ben ik een maçonnieke kat van Schrödinger, dood en levend tegelijk tot mijn virtuele kwantumtoestand door een waarneming gefixeerd wordt.

Met terugwerkende kracht stel ik mij een analoge casus voor aan het begin van een maçonnieke carrière. Stel, iemand wordt volgens de regels van de kunst ingewijd, maar duikt nooit meer op en betaalt ook nooit iets — aannemend dat de loge zo onvoorzichtig was geen voorafbetaling te vragen. Is die ooit vrijmetselaar geweest? Ja, want als zodanig geproclameerd. Misschien virtueel geweest, en met terugwerkende kracht, gelijktijdig met zijn inwijding, geschrapt? Er blijkt ooit een Duitse baron geweest te zijn die na zijn inwijding zei: Is dat alles?, zijn geld terugvroeg, en het ook kreeg. 😁

De maçonnieke spitstheologie latend voor wat ze waard is: ik ben van plan mijn maçonnieke kwantumtoestand nuttig te gebruiken. Tot 1 juli 2023 moet iedereen logischerwijze aannemen dat ik vrijmetselaar ben, en kan ik dus loges bezoeken. Vermits ik mij ontslagen acht van mijn reguliere verbintenissen (ik heb immers ontslag ingediend) kan ik, voor het eerst sedert vele jaren, ook niet-reguliere loges bezoeken. Ik verwacht daar inhoudelijk absoluut niets van, maar het idee om als maçonnieke toerist, met de handen op de rug, gedurende twee-en-een-halve maand rond te struinen lokt mij wel aan. Eerst nog mijn schootsvel zien te vinden! 

Voor alle duidelijkheid

1. ik verlaat de vrijmetselarij niet uit onvrede of verbittering, maar doordat mijn belangstelling al lang totaal verdwenen is.
2. ik zou er niet aan denken om als regulier een niet-reguliere loge te bezoeken, omdat dit tot het engagement behoort dat ik bij toetreding tot de RGLB genomen heb (wat ik daar zelf voor het overige ook van vind). Het is mijn speciale status die mij tijdelijk deze excursies mogelijk maakt.

Update 24 april 2023. Gisteren kreeg ik toegestuurd le nouveau répertoire van La Parfaite Amitié, opgemaakt op 23 april 2023, en op die lijst komt mijn naam niet meer voor. Ook hier moet ik even over nadenken. Als ik besluit het lopende semester alsnog te betalen, dan heb ik toch mijn lidmaatschap verzekerd tot en met 30 juni? 

Update 7 mei 2023. Gisteren in smoking de tram op

voor een bezoek aan Le Septentrion, waartoe een frater necnon amicus mij welwillend had uitgenodigd. (Hij had mij zelfs voorgesteld een bouwstuk op te leveren, er attent bijvoegend dat ik gratis kon blijven eten. 😀 ) Mijn vorig bezoek dateert nog uit mijn kortstondige GL-tijd, toen wij er met een hele delegatie van Saint Jean La Lumière waren. Gisteren, toen de voorzitter, bij de verwelkoming van de bezoekers, vroeg of ik wel degelijk van de G.L.R.B. was, heb ik maar geantwoord Tout à fait. Hij heeft mij gevraagd de groeten over te brengen, maar dat kan ik als Schrödingerse kat maar moeilijk maken. Overigens, het deed mij wel iets, de oudste en koppigste loge van Gent te kunnen betreden. De orangistische boelmakers van weleer (vereeuwigd in het lied Les brouillons de Gand) liggen mij nauw aan het hart. De tijd heeft de wonden blijkbaar geheeld, want vandaag vindt men er op de fries met de namen Frédéric d'Orange broederlijk naast Léopold I vernoemd, hoewel de Septentrion in 1830 niet meegedaan heeft met het belgisch separatisme. Zij bleef loyaal aan koning Willem en zijn zoon, grootmeester Frederik, en beschouwde Leopold als een illegale schertsfiguur. Men zong er uit volle borst: Le fils du vrai roi est le vrai Grand-Maître. Het portret van de ware Grootmeester (prins Frederik) hangt nog altijd op de ereplaats.

Le Septentrion is ook de loge die, met vijf voorvaderen, het sterkst aanwezig is in mijn maçonnieke genealogie. Geen wonder dus, dat Br. Brébart met zoveel genoegen neerkijkt op de bezoeker. (Hij heeft blijkbaar wel vragen bij mijn computertas.)

Update 24 mei 2023.  Klaar voor de papierophaling:

het resultaat van enkele dagen schoffelen in 45 jaar maçonnieke papieren en stapels documentatie. 

Update 30 mei 2023. Uit Le Petit Journal de la Parfaite Amitié, Juin 2023:

De actieve formulering quitte i.p.v. het afgesloten a quitté lijkt mij een correcte weergave. 

Update 2 juni 2023. Gisteren opnieuw in werkplunje op stap, dit keer naar Acacia (G.O.), en opnieuw op uitnodiging van een frater necnon amicus. Na een kwarteeuw afwezigheid ben ik zeer vriendschappelijk ontvangen, en door velen persoonlijk aan het hart gedrukt. Omdat het een zitting in de tweede graad was kon ik mijn eigen werk aanschouwen, een beetje als een regisseur die in de zaal zit. Ik zal maar toegeven dat ik het zeer goed vond (hoewel mijn maçonnieke voorkeur nu een eeuw verder achteruitgaat dan toen ik het schreef). De muziek was 40 jaar geleden minutieus vastgelegd door onze toenmalige kapelmeester (helaas al lang overleden) en daar was nog geen noot aan veranderd. Toen ik aan de deur stond te wachten hoorde ik dezelfde blazersserenade van Mozart, en sloeg de ceremoniemeester met de staf op de grond op net dezelfde cesuur in de muziek. 

Hieronder poseert uw ontspannen verslaggever na afloop aan de "oude" bar. Die bar was gisteren niet in gebruik, zodat de Acacianen aan de andere bar moesten opboksen tegen de ZZ van de DH (eveneens huurders in het gebouw). Die gemengde toestand ben ik niet genegen, om redenen die ik al eerder heb toegelicht, maar als toerist heb ik mij natuurlijk niet uit te spreken over plaatselijke omstandigheden.  

Het gebouw is in alle richtingen uitgedeind en vertimmerd, en ik kon er maar weinig meer herkennen. Hoewel ik vooraf door mijn begeleider was rondgeleid heb ik de lokalen maar kunnen verlaten nadat ik de weg had gevraagd. Doorgaans moet men moeite doen om binnen te geraken, maar gisteren was het omgekeerd! 

Update 18 juni 2023. Opnieuw naar Le Septentrion, waar ik voor het eerst in mijn carrière aan tafel zat, vlak onder het portret van Metdepenningen nog wel. 

In de indrukwekkende fotogalerij van de voorzitters trof ik ook, sterk verjongd, de bonzen aan van de reguliere bond waarvan ik het lidmaatschap aan het beëindigen ben. (Toen bekend werd dat bonze X uit die bond ontslag had genomen zei bonze Y in het publiek –ik was erbij– "Bon débarras". Ja, broeders onder elkaar hé!)

Update 23 juni 2023. Gisteren tweede bezoek aan Acacia, opnieuw met open armen ontvangen. Ik kon opnieuw de tekst uit het geheugen meezeggen, en moet opnieuw bekennen dat ik het zeer goed vond. Het was een eeuwigheid geleden dat ik nog aan tafelmaneuvers had meegedaan, en de strakke uitvoering (die de bedoeling van dit soort activiteit is) was perfect. Ik heb elders al beschreven hoe Duitse bezoekers onbedoeld de glazen verbrijzelden, maar dat zal zich niet meer voordoen, want Acacia beschikt nu over heuse kanonnen die tegen een Duits stootje kunnen. De eigen linnen servetten met embleem van Acacia, uit de begintijd, worden blijkbaar niet meer gebruikt, en het serviesgoed etaleert schaamteloos het embleem en de naam van LE DROIT HUMAIN. Uit de talrijke opkomst bleek dat "volgehouden kleinschaligheid" blijkbaar niet langer betracht wordt. De grote stijl is er wel nog, en alles samen lijkt Acacia in goeden doen te zijn – het is haar volledig gegund. Ik had met mijn buurman aan tafel een interessant gesprek, o.m. over wie men als "broeder" erkent en wat dat inhoudt, en tot slot zei hij: Je stelt moeilijke vragen! Je zult toch niet elke week komen hé? 😄

Voor het eerst sedert lang was ik pas na middernacht thuis.

Betaling in speciën is in dat logehuis afgeschaft, en ik moest mij dus een betaalkaart aanschaffen die 

wel enige gelijkenis vertoont met de FINISH-vlag uit het racecircuit. Engiszins toepasselijk dus, want per 1 juli houd ik op een betalend lid van een Obediëntie te zijn.

Ironisch genoeg, sedert het indienen van mijn ontslag heb ik meer maçonnieke activiteit aan de dag gelegd dan de vorige 10 jaar samen. Ik heb twee loges die mijn sympathie hebben elk twee keer bezocht, en heb de graden 1, 2 en 3 bijgewoond. Jammer dat Acacia bij het G.O. behoort, want ik wil niet graag met die naam (van het G.O. dus) verbonden worden. Nu ik eraan denk: in de Septentrion ben ik iemand nog een fles wijn schuldig, want ik heb de laatste keer gedachteloos op zijn kosten gedronken, en die smet wil ik niet op mijn naam.

Mijn bestaan als Schrödingerse kat heeft vanmorgen om 08:00 een einde genomen, want het lopende semester is met de vereiste betaling afgerond. Over de toekomst moet ik nog even nadenken.

***

P.S. Vanwege een sympathisant (9 mei 2023):

Je lis avec gourmandise tes "mémoires anecdotiques".

Elles sont drôles, amusantes et intelligentes. Tu décris aussi bien le plaisir de la découverte que le recul devant une certaine platitude.

Je suis heureux que ta dernière apparition l'ait été au Septentrion dont j'ai gardé un souvenir ébloui.

Tu es un de ceux dont je garderai le souvenir (agréable) quand je serai bientôt  un membre de papier de cette honorable institution.