Toen ik de eerste keer ingewijd werd had ik uit mijn lectuur ook een goed idee opgedaan van wat ik mocht verwachten, maar dat was fout gedacht. Laat ik vooraf herhalen dat er geen uniforme maçonnieke traditie bestaat noch bestaan heeft. Veel van wat de broeders in hun onwetendheid voor 'universeel' en 'traditioneel' houden is noch het een noch het ander. Datgene, wat velen voor de clou van de gezellengraad houden, is er pas in de jaren 1960 bijgeplakt; alchemistische elementen zijn hier prominent maar in Engeland onbestaand, en zo kan men doorgaan. Er is dus enorm veel variatie mogelijk in de brede traditie die bouwsymboliek gebruikt voor initiatieke doeleinden.
Het geval van Bevrijding is fundamenteel anders. Men had daar in revolutionaire ijver een eigen rituaal bedacht dat totaal, en met opzet, buiten de maçonnieke traditie stond. Een broeder die erg van Afrika en van toneel hield had het opgesteld, en de primeur viel uitgerekend ons te beurt. 'Ons', dat zijn de zes man die op die dag ingewijd werden. Het is niet ongebruikelijk dat meerdere kandidaten tijdens dezelfde plechtigheid ingewijd worden, en zelfs toen Ashmole in 1646 vrijmetselaar werd was hij met nog iemand. Zes vind ik al van het goede teveel, maar ik heb nog veel hogere cijfers gehoord. Men denkt dan toch aan het simultaan dopen van carrés inboorlingen met de tuinslang, zoals Marnix Gijsen signaleert in Telemachus in het dorp. In Bevrijding werden wij die dag ook eerder als groep dan als individu ingewijd; sommige aspecten van het ritueel zouden zelfs niet uitgevoerd kunnen worden als men daar alleen zou staan. Goede loges herkent men aan het feit dat ze 1 enkel individu per keer inwijden.
Een ritueel dat met opzet de maçonnieke traditie wil vermijden kan men uiteraard niet als 'authentieke' vrijmetselarij beschouwen, en ik heb dat ook nooit gedaan. Mijn tweede maçonnieke stamboom is dus de echte.
Ik heb een plaatje van een Ricard-kannetje ingelast omdat ik mij dit detail uit Bevrijding herinner. In 'overpeinzing' afgezonderd wordt de kandidaat-vrijmetselaar geconfronteerd met o.m. het natuurelement 'water'. Ik trof dat aan in een kannetje van Ricard, wat mij toen niet erg gepast leek. Er was in Bevrijding geen aandacht voor de rituelen, en enige 'stijl' was er evenmin. Men kleedde zich, ook voor zijn eigen inwijding, naar eigen inzicht. Het enige taboe was, dat men absoluut niet in smoking mocht aantreden. Mijn eigen peter, die van een loge in Leuven overgekomen was, was de eerste keer in Bevrijding met zijn smoking flink uitgelachen, en had mij gelukkig tijdig gewaarschuwd. Toen mij het licht gegeven werd was het eerste wat ik zag de jeans en sandalen van mijn buurman-neofiet.
Het moment dat ik mij het best herinner is, toen ik (met de anderen natuurlijk) uit de relatieve kilte waarin wij hadden gewacht geblinddoekt binnengeleid werd in de loge zelf. Men voelde de warmte en de aanwezigheid van vele zwijgend toekijkende mensen, en het beeld van het binnentreden in een arena schoot mij door de geest. (Meer bepaald: de kleine houten arena uit Astérix et les Goths. 😊) Later aan tafel zag ik pas hoéveel het er waren, en ik vroeg mij af of al die mensen die op een dinsdagavond zo laat bleven eten en drinken 's anderendaags niet moesten gaan werken. Velen hadden blijkbaar (zoals ik) een ambtenarenstatuut. Met een blik op de feestende zaal zei een van mijn mede-neofieten tegen mij: "Dat is het dus!" Diepzinnige woorden, waarin misschien een lichte teleurstelling doorklinkt. Ik moet bekennen dat ik ook wat teleurgesteld was door het ordinaire menubord aan de ingang van de eetzaal, en dat er ongeveer zo uitzag:
Ja, 'de' loge creëert zulke verwachtingen, dat het wel moét tegenvallen.
No comments:
Post a Comment